Pielęgnowanie pamiątek z przeszłości to wyraz szacunku wobec minionych pokoleń. To także próba ocalenia widzialnych śladów ludzkiej działalności przed bezlitosnym upływem czasu. Mając na uwadze tę prawdę, Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszki w Gaszowicach powołała do życia Izbę Tradycji i Historii Szkoły. Fakt istnienia w naszej placówce miejsca będącego swoistym kompendium wiedzy o tradycji i kulturze naszych przodków, napawa nas dumą i czyni kimś wyjątkowym na tle innych szkół.

Historia powstania Izby Tradycji sięga lat 1989-1990. Wtedy to dzięki staraniom

Pani Stelli Płaczek i Pani Teresy Dworaczek powołano do życia miejsce mające w swoim zamyśle nie tylko przechowywanie pamiątki z przeszłości, ale przede wszystkim edukowanie młodych pokoleń. 17 maja 1990 roku działania te urzeczywistniły się w pełni, wyznaczając nowy kierunek naszej pedagogicznej działalności. Otwarcie Izby Tradycji i Historii było połączone z nadaniem Szkole Podstawowej w Gaszowicach sztandaru. Uroczystość ta miała również swój wymiar symboliczny i wiązała się z przecięciem wstęgi przez Panią Jadwigę Noszczankę. W zamyśle autorki projektu Pani Stelli Płaczek, historyk naszej szkoły, Izba Tradycji została podzielona na dwa obszary. Pierwszy stanowi przykład swoistego skansenu, gdzie zgromadzono eksponaty poświęcone historii gminy Gaszowice. Drugi zawiera z kolei ślady pracy pedagogicznej naszej placówki, przenosząc nas w czasy, gdzie szkolna ławka, stare biurko i gablota z książkami były niemymi świadkami nauczycielskiej misji.

I chociaż nie sposób wymienić wszystkich eksponatów zgromadzonych w tym „szkolnym muzeum”, to trzeba opowiedzieć o tych, które niewątpliwie uchodzą za przysłowiowe perełki.

Najstarszym eksponatem jest Kronika Szkoły, to jest spis jej dziejów. Owo źródło roztacza przed nami ponad 225- letnią faktografię funkcjonowania szkolnictwa na terenie gminy Gaszowice.

Katalogi uczniów datowane na rok 1876, świadectwa z początku wieku, czy fotografie najstarszych roczników, to osobliwe przykłady pamiątek, bez których ten szkolny przybytek byłby jedynie powołaną do życia instytucją archiwalną. Niecodziennym eksponatem z pewnością może być Katalog Główny Szkoły Podstawowej z 1884 roku.

Do ciekawostek można natomiast zaliczyć listę nagród i kar stosowanych wobec uczniów w dawnych czasach. Posiadamy też w swoich zbiorach spis podręczników i przyborów, które otrzymywały dzieci górników w ramach działalności Funduszu Wolnych Kuksów. Wśród przyborów szkolnych zachowały się w naszej Izbie tabliczki do pisania, na których pierwszoklasiści utrwalali swoje pierwsze zdania oraz czytanki śląskie, potwierdzające piękno gwary. Znaczącym eksponatem, który również znalazł tu swoje godne miejsce jest sztandar Polskiego Czerwonego Krzyża z roku 1947. Jego obecność pokazuje rolę działalności szkoły także w wymiarze społecznym.

Praca kustosza naszego „szkolnego muzeum” Pani Stelli Płaczek sprawiła, że zgromadzony materiał historyczny zainteresował dyrekcję Parku Etnograficznego w Chorzowie. Wypożyczono tam na przełomie lat 2000/2001 materiały poświęcone tematyce: „Jak dawniej w szkole naszych przodków bywało”. Również przy okazji 80-lecia parafii w Gaszowicach nasza Izba stała się swoistym centrum informacji na ten temat.

Ponad 25 letnia działalność Izby Tradycji i Historii Szkoły, to przykład zaangażowania ludzi, którzy przyczynili się do jej powołania i prowadzenia. Co więcej, fakt istnienia tak pięknej inicjatywy, będącej łącznikiem pomiędzy przeszłością a teraźniejszością, pokazuje jak ważna w naszym codziennym życiu jest pamięć. Pochylając się dziś nad gablotami przechowującymi stare zdjęcia czy urzędowe dokumenty z działalności szkoły, pamiętajmy, że owe relikwie przeszłości są świadectwem ludzkiej egzystencji. Widzialnym znakiem toczącym nierówną walkę z czasem o przetrwanie dla młodych pokoleń, by choć w części o powiedzieć im o historii, tradycji i miłości do ojczyzny.

 

 

Piotr Skupień

nauczyciel języka polskiego, SP Gaszowice